شب یلدا در ایران و بالاخص تهران رنگ و بوی دیگری بخود گرفته است و در غیر از منازل بزرگتر های خانواده در محل های عمومی نیز این جشن برگزار شده و بعضی اداب و رسوم آن رعایت شده و المان های شب یلدا را در دکورهای خود استفاده میکنند تا این شب و این رسم دیرینه را جشن بگیرند .
البته در شرکت های خصوصی بزرگ و سازمان ها و وزارت خانه ها نیز دکور های شب یلدا را کارکنان آنها خواهند دید و ساکنین مجتمع های مسکونی لوکس نیز در لابی ساختمان خود از دکور های یلدا لذت خواهند برد
در خیلی از موارد افراد علاقه مند هستند شب یلدا را به نحوی دیگر و با نگاهی دیگر تجربه کنند . مثلا پس از کرونا افراد به جشن شب یلدا در رستوران ها و کافی شاپ ها با موزیک زنده علاقه مند شدند .
خیلی از افراد علاقه دارند شب یلدا را با دکور ها و خوردنی های متفاوت تجربه کنند . اگر جزء این افراد هستید و دوست دارید با دکور های متنوع عکس بگیرید حتما به مکان های زیر سربزنید و مطمئن باشید میتوانید از آنجا لذت ببرید . اینها همه مکانهای عمومی ای هستند که به شما اجازه عکس گرفتن از آنرا بدون هیچ نوع هزینه ای به شما میدهند
• پاساژ ها و مجتمع های تجاری لوکس
• هتل ها
• بخش تشریفات فرودگاه مهر آباد و فرودگاه امام
• رستوران های لوکس
• کافی شاپ های لوکس
حال ببینیم یلدا چه شبی است و در آن چه اتفاقات خوبی رقم زده میشود
شب یلدا چه شبی است؟
شب یلدا یا شب چله یکی از قدیمی‌ترین جشن‌های ایرانی است که مثل عید نوروز و چهارشنبه سوری از تاریخ و پیشینه‌ی قدیم ایران به یادگار مانده. این شب از تمام شب‌های سال بلندتر است و اجداد ما هر سال آن را جشن می‌گرفته‌اند.
شب یلدا در واقع از زمان غروب آفتاب در آخرین روز پاییز یعنی ۳۰ آذر شروع میشود و با طلوع آفتاب در اولین روز زمستان یعنی اول دی به پایان می‌رسد. زمان شب یلدا به تاریخ میلادی برابر با شب ۲۱ دسامبر است که البته در سال‌های کبیسه به ۲۰ دسامبر تغییر می‌کند. شب چله به‌عنوان بلندترین شب سال، برای ما ایرانی‌ها پر از خاطره است؛ از زمان کودکی که انشای شب یلدا می‌نوشتیم تا جمع شدن فامیل، انداختن سفره شب یلدا، تزیین انار شب یلدا و گوش دادن به شعر و قصه زیر کرسی.
یلدا یعنی چه؟
یلدا واژه‌ای سُریانی به معنای زایش و تولد است. سریانی زبانی بود که در میان مسیحیان رواج داشت. ابوریحان بیرونی، از شب یلدا با نام میلاد اکبر یاد می‌کند و منظور از این نام را میلاد خورشید میداند
آیا شب یلدا با شب چله تفاوت دارد ؟
شب چله در حقیقت همان شب یلدا است. چون از فردای این شب، چله بزرگ زمستان آغاز میشود به آن شب چله می‌گویند.
تاریخچه‌ی شب یلدا
تاریخچه‌ی شب یلدا به گذشته‌های بسیار دور برمیگردد. اما قدمت دقیقش مشخص نیست. برخی باستان‌شناسان، تاریخ شب یلدا را هفت هزار ساله می‌دانند . با همه‌ی اینها آنچه به‌عنوان شب یلدا رسمیت یافته، به حدود ۵۰۰ سال، قبل از میلاد برمیگردد. یلدا در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان، وارد شده است.
روایت های برگزاری جشن شب یلدا
روایت اول؛ پیروزی روشنایی و نور بر ظلمت و تاریکی
روایت دوم: شب تولد مهر و میترا (خورشید) و آغاز خلقت
رسم و رسومات شب یلدا چگونه است ؟
آتش
قدیم دور کرسی می‌نشستند. قبل‌تر از آن دور آتش جمع می‌شدند و الان بخاری‌ها مجلس را گرم میکنند. آتش در گذشته نماد خورشید بود و برپا کردن آتش به خاطر پاسداشتش انجام می‌شده است. البته برخی هم عقیده دارند که آتش را برای برطرف کردن نحسی اهریمن و تاریکی روشن می‌کردند. وظیفه این آتش از بین بردن و فراری دادن تاریکی و نیروهای اهریمنی بوده است.
مثل‌گویی یا قصه‌خوانی در شب یلدا
مثل‌گویی که نوعی شعرخوانی و داستان‌خوانی است در قدیم اجرا می‌شده. به این صورت که خانواده‌ها در این شب گرد هم می‌آمدند و پیرترها برای همه قصه تعریف می‌کردند.
مثل قصه‌های کوچک و داستان‌های غیر واقعی اند. بیشتر قهرمان‌های آن جانوران، دیوان و پریان هستند و برای سرگرمی و خوشایند کودکان گفته و یا نوشته می‌شوند.
در هر نقطه‌ای از کشور قصه‌های مربوط به فرهنگ خودشان رواج بیشتری دارد. مثلا آذربایجانی‌ها قصه حسین کرد شبستری می‌خوانند و خراسانی‌ها بیشتر از داستان‌های شاهنامه داستان سرایی میکنند.
فال حافظ در شب یلدا
معمولا در شب‌های یلدا بزرگ فامیل به دیوان حافظ تفالی می‌زند. گرفتن فال حافظ شب یلدا به این ترتیب است که مخاطب فال نیت کرده و بزرگ مجلس این جمله یا شبیه به این را می‌گوید: «ای حافظ شیرازی، تو کاشف هر رازی، من طالب یک فالم، بر من نظر اندازی…»
بعد لای دیوان را باز می‌کند. غزل بالای سمت راست، جواب تفال است. اگر وسط غزل باشد، فال از ابتدای غزل که در صفحه پشت است، خوانده میشود. سه بیت از غزل بعدی هم شاهد فال خواهد بود. بعد از خواندن غزل، فال را تفسیر می‌کند. اگر محتوای شعر مثبت باشد فال را خوب و اگر نباشد آن را بد می‌دانند. از آنجا که عمده غزلیات حافظ محتوایی عرفانی، عاشقانه و امیدوارکننده دارد، فال‌ها معمولا روحیه بخشند.
شاهنامه خوانی
جزء جدایی‌ناپذیر دیگر شب یلدا، شاهنامه‌خوانی است. این رسم از دیرباز در ایران رایج بوده. جذابیت شاهنامه‌خوانی به شیوه‌ی نقالی چند برابر میشود. متأسفانه این رسم نقالی در حال نابودی ست. باید خیلی خوش شانس باشید که در خانواده‌تان چنین فردی داشته باشید.
سفره شب یلدا
از جذاب‌ترین آیین‌های شب یلدا یا شب چله، سفره و خوردنی‌های آن است. سفره شب یلدا شامل میوه‌های مخصوص، آجیل مخصوص و دیگر تنقلات است. آنها میوه‌های تر و خشک، آجیل و اجزای دیگری همچون آتشدان، عطردان، بخوردان را می‌توان نام برد.
میوه‌های شب یلدا
میوه‌ها جزئی اصلی از سفره یلدا هستند. در این سفره نقش اصلی را میوه‌های سرخ رنگ بر عهده دارند. رنگ سرخ این میوه‌ها نماد خورشید است.
انار
انار میوه اصلی سفره شب یلدا ست. پیشینیان انار را میوه باروری و برکت می‌دانستند. آنها این معنا را از دانه‌های زیاد آن دریافت می‌کردند. همچنین انار به خاطر رنگ قرمزش نماد شادی و خورشید است. در واقع خوردن انار در شب یلدا به خاطر اعتقاد به تأثیر جادوی سرایتی آن بوده است. یعنی آنها با توسل به انار و خوردن آن برکت را از دانه‌های زیاد آن می‌گرفتند و نیروی باروری را در خود افزایش می‌دادند. به همین ترتیب یکی از میوه‌هایی که در خوانچه یلدای عروس می‌گذارند انار است.
هندوانه
هندوانه هم مثل انار میوه مخصوص سفره یلدا ست. اما آیا خوردن هندوانه اول سرما عجیب نیست؟ باید گفت که همه می‌دانیم هندوانه میوه‌‌ای تابستانی است؛ پس هندوانه علاوه بر سرخیش نمادی از خورشید است و یادآور گرمای تابستان و حرارت است.
میوه‌های پاییزی
از دیگر میوه‌های سفره یلدا می‌توان انواع میوه‌های پاییزی را نام برد. در گذشته به همراه انار و هندوانه، میوه‌های فصلی را هم در سفره می‌گذاشتند. میوه‌هایی مثل پرتقال و انواع مرکبات، سیب، خرمالو، گلابی و حتی لبو و کدو تنبل می‌توانند جایی در سفره یلدا داشته باشند.
تنقلات و آجیل شب یلدا
در این شب مهم‌تر از شام، تنقلات و آجیل مخصوص شب یلدا ست. در گذشته که نگهداری طولانی مدت میوه‌ها راحت نبود؛ خیلی از میوه‌ها را برای نگهداری و مصرف در فصل‌های دیگر، خشک می‌کردند.
آجیل شب یلدا
مغزهایی مثل پسته، گردو، بادام و فندق اجزای اصلی آجیل مخصوص شب یلدا هستند. در کنار اینها انجیر و توت خشک شده هم حاضر اند. از قدیم نخودچی و کشمش در بین آجیل شب یلدا وجود داشته. غیر از اینها گندم و نخود برشته، شاهدانه، تخمه هندوانه و کدو هم جز آجیل‌های شب یلدا بوده.
به آجیل شب یلدا تنقلاتی هم اضافه شده. امروزه باسلق و پشمک هم از شیرینی‌های این سفره هستند.
برگه میوه
یکی از تنقلات محبوب شب یلدا میوه‌های خشک شده است. جایگزینی مناسب برای تنقلات ناسالم و حجم زیاد شیرینی‌های صنعتی. علاوه بر امکان خرید از خشکبار و آجیل فروشی‌ها،
از جذاب‌ترین آیین‌های شب چله، سفره شب یلدا و خوردنی‌های آن است. خوردنی‌هایی شامل آجیل مخصوص، میوه‌های خشکی از قبیل توت خشک، انجیر، برگه هلو و زردآلو، میوه‌هایی چون هندوانه و انار و انواع شیرینی. همه اینها جنبه نمادین دارند و نشانه، برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند.
شب یلدایی عروس
شب یلدا برای تازه عروس‌ها شیرینی خاص خود را دارد. چرا که در این شب رسمی دلنشین، مختص به آنان برگزار میشود. رسمی که بازمانده از آداب گذشتگان است. رسمی که در این شب برگزار میشود از این قرار است که خانواده داماد برای تازه عروسشان هدایایی را آماده میکنند و به نیت مهمانی به خانه آنها می‌روند. خانواده عروس هم خود را آماده بازدید از خانواده داماد میکنند.
شب یلدا برای عروس چه هدیه‌هایی می‌برند؟
• چند نوع آجیل و میوه‌های تزئین شده که پای ثابت طبق هدیه است.
• نقل، شیرینی و کله قند که نماد برکت و شیرین کامی است حتما جای خود را در طبق دارد.
• یک قواره پارچه خوش‌رنگ و شاد هم جزء این هدایا ست.
• لباسی زمستانی، کفش و کیف در این هدایا پیش‌کش عروس میشود.
• قطعه‌ای طلا هم به منظور هدیه به عروس در طبق قرار میدهند.
• گاهی یک دیوان حافظ در بین طبق چله‌ای عروس قرار میدهند.
• اگر با سلیقه عروس چندان آشنا نباشند یا عروسشان نیاز به چیز خاصی داشته باشد، برایش هدیه نقدی می‌گذارند.
تزئین هدیه شب یلدای عروس، نکته‌ی مهم و غیر قابل چشم‌پوشی ست. قطعا ذوقی که در تزئین این هدایا به کار رفته از خود هدایا چیزی کم ندارد و نشانه مهر و محبتی ست که بین دو خانواده وجود دارد. از ابزار این تزئینات توری‌ها و پارچه‌های رنگارنگ و روبان‌ها ست. رنگ قرمز که نمادی از یلدا ست نقش پر‌رنگی در این تزئینات دارد.
تهیه هدیه شب یلدا
بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها تلاش میکنند که برای کارمندان و یا مشتریان خود پک یلدایی تهیه کنند تا با این کار در ذهن و خاطر آنها ماندگار شوند و به آنها خاطر نشان کنند که برایشان ارزش قائل هستند. معمولاً هدیه شب یلدا به گونه ای انتخاب می شود که یادآور این شب باشد، به این معنی که بتوان از آن در شب یلدا استفاده کرد. پک های شب یلدا در غالب موارد از چند هدیه بزرگ و کوچک تشکیل شده اند که این هدایا با توجه به مخاطب و شخص هدیه گیرنده می تواند متفاوت باشد و از هدایای لوکس تا هدایای دکوری و همین طور خوراکی یا بازی و سرگرمی تغییر کند.
شب یلدا در تهران چگونه است ؟
شمیران و تهران
شمیران به‌دلیل برخورداری از آب‌وهوای خوب و رودخانه‌ها و قنات‌ها، باغ‌ها و محصولات کشاورزی زیادی داشت که زینت‌بخش سفره شب یلدا می‌شد. یکی از میوه‌های روی کرسی اهالی این منطقه، سیب شمیران بود. با توجه به بارش برف زیاد در این منطقه، شب یلدا بسیار پرشورتر برگزار می‌شد. در شمیران، برف دست‌نخورده را برمی‌داشتند و در کاسه همراه با شیره می‌خوردند. یخ در بهشت از خوراکی‌های فصل زمستان، به‌خصوص شب یلدا بود. آش‌های میوه نظیر آش آلوچه، آش آلو، آش کوفته سماق و آش انار نه‌تنها از غذاهای زمستانی محسوب می‌شدند؛ بلکه در سفره شام یلدا نیز قرار می‌گرفتند.
